De Kruishaarsche en de Appelsche Heide tussen Voorthuizen en Nijkerk is slechts gedeeltelijk ontgonnen. Daardoor is er nu een afwisseling tussen nat-droge heiderelicten en jonge ontginningen met landbouw en bos.
De jonge ontginningen zijn tamelijk schaars bebouwd, hoewel er hier en daar clusters van boerderijen en huizen voorkomen.
Het gebied is bijzonder stil. Er zijn geen doorgaande wegen.
Omdat de afwisseling van agrarisch gebied en heide hier bij het karakter van het gebied hoort, zijn ook de natuurgebieden erbij gerekend.
Het westelijke gedeelte bij de Kruishaarsche heide is dichter bebouwd.
Het gebiedje Ridder (in het noordwesten) is een oude agrarische enclave in de hei en door de afwijkende inrichting nog steeds min of meer herkenbaar.
Overigens horen ook de nat-droge kampontginningen rond dit open gebied tot de fraaiste van de hele provincie, en ook deze zijn vaak zeer schaars bebouwd. Ze zijn echter niet tot het gebied gerekend.
Veranderingen t.o.v. 2004
Ondanks het gegeven dat natuur en het verstilde landschap daar kwetsbaar voor zijn is er veel bebouwing bij gekomen in dit gebied. Nb niet al deze gebouwen konden op de kaart worden weergegeven vanwege een onjuist bouwjaartal in de Basisadministratie Gebouwen (BAG).
Het bijzondere karakter van het gebied (fraaie afwisseling agrarisch en natuur, consequente rechthoekige indeling, afleesbaarheid landschap) pleit ervoor het gebied als één geheel te beschouwen. Toch noopt de sterk toegenomen bebouwing tot het aanpassen van de begrenzing.
Bij de aanpassing is gepoogd het gebied rond De Ridder en de Kruishaarderberg (beiden bijzondere historisch-landschappelijke en geologische fenomenen ontstaan in open heidelandschappen) niet van het gebied af te snijden.
Visuele openheid (met betrekking tot opgaand groen)
Weids tot half besloten, plaatselijk besloten.
Inschatting effect toename bebouwing
Ook in het overgebleven gebied is sprake van een forse toename.